Судар, тарнийн ёсны ялгаа

Бурханы шашинд нямава, сажава, гаржүдва, гэлүгва гэсэн урсгалууд байдаг. Эдгээр нь өөр өөр нэртэй, өөр өөр үзэл баримтлалтай байгаа хэдий ч модны мөчир явсаар эцэстээ үндсэндээ тулдаг лугаа адил бүгд л бурхан багшийн номлол дээр суурилсан Бурханы л шашин юм. Тийм учир та өөрийн сонгосон, өөрт тохирсон салбарыг сонгож тухайн багш нараа хүндлэн шүтэх хэрэгтэй. Таны сонголт таньдаа зөв ч бусад салбарыг бүү буруушаа. Бурханы шашинд ном үзэж мэргэшсэн хүн бол хамаг номыг харшлуулахгүй оносон эрдэм төрдөг. Бурханы багш шавийн савд тааруулж дэс дараалчилан ном айлдаж байсан болохоор тэр нь шат шатандаа урсгалууд болж хуваагдсан бөгөөд эдгээр урсгалууд хоорондоо харшлахгүй. Бас нэгэн шалтгаанийг дурдвал эдгээр урсгалууд нэг хүнээс гаралтай учир хоорондоо зөрчилдөхгүй юм. Яагаад гэвэл Нинма үндэслэгч Ловон Бадмажунай бол Богд зонхавагийн өмнөх дүр, Гаржүд үндэслэгч Марва лам, гэгээнтэн Нагаржунай, Сажава ёсыг үндэслэгч Лозава Лодон Шарав нар мөн адил Зонхавагийн өмнөх дүр бөгөөд Богд Зонхава төрөл бүхэндээ тухайн үеийн нийгэмийн байдалд тааруулан урсгалуудыг гаргасан байдаг юм. Үүнийг тухайн үеийн илт мэдлийг олсон олон лам хуврагууд өмнөх дүрүүд мөн гэдэгийг баталдаг бөгөөд Богд Зонхавагийн намтарт ч энэ бүхэн дэлгэрэнгүй гардаг юм. Эдгээр 4 урсгал нь судар, тарни гэсэн 2 үндсэн хэсэгт л хуваагддаг. Тарнийн ёс, Сударын ёс, Тарни судар хосолсоноороо ялгаатай бөгөөд судрын ёсоор бол хүн тасралтгүй 3 галавт буян хурааж байж Бурхан болно гэж үздэг. Нэг ёсондоо ертөнцийн зүй тогтол юмс үзэгдлийг шинжин танин мэдэж ойлгож түүнийгээ хэрэгжүүлсэний үндсэн дээр сэтгэлээ засах арга бөгөөд хугацаа их шаардагддаг. Тарнийн ёс бол хүнийг нэг насанд Бурхан болгох чадалтай бөгөөд хийн дээр ажиллаж сэтгэлийг засдаг. Хүний сэтгэл хий дээр морддог бөгөөд тэрхүү морь болсон хийг зөв гүйлгэвэл сэтгэл зөв болж засагдах боломжтой байдаг. Хүний сэтгэлд 84000 нисваанис буюу хорт сэтгэл байна гэж Бурханы шашинд үздэг. Үүн шиг 84000 судасны зангилаа хүний биед байх бөгөөд үүнийг тайлж чадвал сая нэг ертөнцийн зовлонгоос гэтэлж Бурхан болж байгаа юм. Энэ бүх зангилаа Ум, Рома, Жама гэсэн 3 судаст хураагддаг. Энд яригдаж байгаа судас бол бидний бүдүүн биеийн судас, хий биш юм. Нарийн хий судлуудыг хэлж байгаа болно. Зурагт үндсэн 3 судалыг үзүүлсэн байна. Тарний ёс 6 зүйлийн амьтадын зөвхөн хүний төрөл дээр л яригддаг. Бусад төрлүүд дээр тарний ёсоор явах боломж байхгүй тул нэг насаар Бурхан болох боломж байдаггүй. Тэр ч утгаараа тэнгэр, асур мэтийн дээд төрлүүдийн амьтад хүний төрлийг олох ерөөл тавьдаг. Бидний мэдэх ноён хутагт Данзанравжаа шавь нартаа сургамж болох гэж шээсээ газарт унагахгүй буцааж татдаг байсан гэлцдэг. Энэ нь түүнийг тарнийн ёсонд хэр их мэргэжсэн болохыг харуулж байна бөгөөд ингэж хийгээ өөрийн эрхэнд оруулж чадсан хүн бол эгэлийн нүдээр зүй бус санагдах олон зүйлүүдийг хийж болдог. Ганц жишээн дээр ярихад тухайлбал архи, сархадыг хэрэглэх явдал юм. Учир нь архи бол хүний хийн хурд, хүчийг ихэсгэдэг. Эгэл хүн архи уувал хий нь буруу гүйсэн байдаг тул улам л буруу тийшээгээ хүчийг нь ихэсгээд сэтгэл нь хийгээ дагаад галзуу солиотой болж догширч түмэн нүгэл гарах шалтгаан болдог. Харин эсрэгээрээ хийгээ өөрийн эрхэнд оруулаад зөв гүйлгээд сурчихсан хүн архи уувал сэтгэл нь улам хүч орж ухаан санаа нь хурц болж шид бүтээл нь ч амархан гардаг талтай. Өөрөөр хэлвэл хутагтуудын хувьд архи бол рашаан эгэл хүний хувьд хор юм. Тиймээс тарнийн ёсонд архи, эхнэр гэх мэтийн зүйлийг хориглодоггүй бөгөөд судрын ёсны сахил санваараас өөр байдаг тул ард иргэд сайн ойлгохгүй номыг хооронд нь харшлалдуулаад байдаг. Арслангийн харайх газар үнэг харайгаад ууцаа хугална гэгчээр бид дээдсүүдтэй энэ мэт зүйл дээр барьцаж дуурайх нь тун дутагдалтай хэрэг болно. Энэ мэт олон ялгаатай зүйлүүд Бурханы шашинд шат шатандаа гарч ирдэг тул үүнийг харшлуулахгүй онож ойлгох хэрэгтэй юм. Эдгээр урсгалууд ч энэ мэтэчлэн зүйлүүд дээр л ялгаатай байдаг. За тэгээд эцэст нь хэлэхэд уулын орой руу налуу замаар явбал их зовохгүй ч цаг их шаардана. Харин уулын өөдөө бараг эгц замаар нь явбал зам нь богино бөгөөд их чармайлт хичээл шаардагдана. Эгц босоо зам дээрээс нэг хальтирвал амьд үлдэхгүй. Судар, Тарнийн ёс үүнтэй ижил бөгөөд тарний ёсоор явбал тангараг санваар хүнд бөгөөд нэг алдаа гаргавал хүчтэй хий буруу гүйж шууд там руу унана. Тарнийн ёсонд нэгэнт орсон бол эсвэл Бурхан болно эсвэл там руу унана гэсэн хоёрхон сонголт л түүнд буй. Гэлүгвагийн урсгал бол судар тарни хосолсон урсгал бөгөөд эхлээд судрын ёсоор явж түүнийг дараагаар тарнийн ёс руу орохыг зөвлөдөг. Хэрэв шууд тарниар явбал цэцэрлэгийн хүүхдэд атомын зэвсэг атгуулсан лугаа адил гэж үздэг бөгөөд хэрэв өмнөх насандаа судраар явж сэтгэлээ сайтар засаж буян их хураасан бол дараа төрөлдөө шууд тарнийн ёсоор замнаж болох талтай.

Ч.Одгэрэл