Бурханы ном шүтэхүйн учир шалтгаан

Ер нь аливаа зүйлийг шүтэх гэдэг бол өөрөө түүн шигээ болох, түүнд дурлахын л нэр юм. Бурханы шашинд шүтэн барилдлагыг тайлбарлахдаа өмнөх зүйл дээрээ шүтэж дараагийн зүйл гарч ирдэг гэж үздэг ба үүнээс үзэхэд шүтэх гэдэг нь өмнөх учир шалтгаан, үр гэсэн утгатай байна. Тиймээс бид аливаа зүйлийг шүтнээ гэдэг нь өөрсдөө тийм болох үрийг суулганаа л гэсэн утга. Түүнийг шүтсэнээр бид түүний үр болох үр дүнг амсана. Бурхан шүтнэ ээ гэдэг бол Бурхан соёолуулахын нэр бөгөөд Бурхан гэж юу болох, яаж Бурхан болохыг судлаад түүний айлдсан сургаал номлолыг нь хэрэгжүүлэн дадуулж чадваас Бурхан болж байгаа болно. Энэ бол шүтлэг. Учир нь Бурхан дээр шүтэж Бурхан болж байна. Мөн судар ном шүтэх дээр авч үзье л дэ. Ном гэдэг бол жам ёс л гэсэн утга. Номоороо өөд боллоо, номоороо тэглээ, тэгэх номтой гэж яридаг нь ном гэдэг бол Бурханы шашниар бол жам ёс л гэсэн утгатай. Тэгэхээр ном шүтнэ ээ гэдэг нь жам ёсыг танин мэдье ээ, жам ёсны дагуу л байя гэсэн санаа юм. Будда хэлэхдээ ертөнц надтай зохицохгүй би ертөнцтэй зохицно гэж хэлсэн байдаг. Бид ертөнцийн жам ёсыг үл ухаараагүйгээс зовлонг амсдаг. Тиймээс ном шүтнээ гэдэг нь ертөнцийн жам ёсыг таньж ухаарахын л нэр бөгөөд ертөнцтэй зохицье хэмээвээс бид ном/жам ёс/ танин мэдэх шаардлагатай юм. Эндээс судар, ном шүтнэ гэдэг бол зүгээр цаас шүтэхийн нэр биш болох нь батлагдаа. Ихэнх хүмүүс ном шүтэх гэдэгт цаас шүтэх гэж буруугаар хүлээн авч ойлгон, үүнээс улбаалан олон мухар сүсэг салаалан хөгжиж цаашлаад түмэнд буруу ойлголт гүн шигджээ. Тухайлбал саяхан нэгэн зэн буддизмийн нийтлэлийг уншиж байхад зэн буддизм бол элдвийн ном сударт шүтэхгүй, тогтсон ёс горимд хашигдахгүй гэж бичсэн нь ном шүтэх гэдэг үгнийхээ утгыг бас л мэдэхгүй гэлтээ. Хэрэв ном судар шүтэхгүй гэж яривал ертөнцийн жамын эсрэг байна аа л гэсэн утгатай болж байна. Мөн сахил санваар гэдэг бол биднийг ертөнцийн жамыг илүү таньж мэдэхэд тус болоход чиглүүлэгч л юм шүү дэ. Сахил дэгтэй байснаар муу зүйлд автагдахгүй бөгөөд хүнийг хүссэн хүсээгүй сайн зүйл рүү чиглүүлээд өгчихдөг чиглүүлэгч тул аливаа амжилт бүхэн дэг, журам, сахилга батаас үүдэлтэй байдаг. Амьдрал дээрх нэгэн жишээг ярье л да. Миний бие нэгэн амжилттай яваа трейдер ажилтай залуугийн тэмдэглэлийг харахад тэрээр өөрийн алдсан алдаа болгоныг хөтлөн явуулж учир шалтгааныг нь гарган бичсэн байдаг. Түүнийг уншихад дандаа сахил, дэгтэй л холбоотой зүйл байсан. Тухайлбал хэт бачимдах буюу ууртай үедээ захиалга хийж болохгүй. Бачимдсан үеийн захиалга тооцоолол муутай бөгөөд алдагдалд ордог. Өөрөөр хэлбэл толгой нь бус уур нь ажиллаж дансаа хоосолход хүрдэг гэх мэт. Тэрээр хэлэхдээ эдгээр журам, дэгийн зөвхөн нэгийг зөрчихөд л хэдэн мянган долларийн алдагдал хүлээх тул эдгээр дүрмийг асар сэрэмжтэйгээр мөрддөг. Эдгээрийг мөрдөж чадваас арилжаа үргэлж ашигтай байж чаддаг гэж тэрээр хэлсэн билээ. Тиймээс алдаан дээрээсээ суралцан дараа тийм алдаа гаргахгүй байх санамж нь ерөөсөө л дэг, журам болж таардаг. Бурханы шашны бүх сахил санваар алдаан дээрээс үүдэн гарсан байдаг ба сахил санваар бүр ямар алдаан дээрээс дөрөөлөн гарсан түүх домог нь хүртэл "үлгэрийн далай" судраас авхуулаад олон сударт буй.
За тэгээд эцэст нь хэлэхэд та бүхэн өөрийн сэтгэл санаанд нийцсэн, дуралсан зүйлээ шүтэж, түүнийгээ өөрийн болгохын тухайтад арга замаар нь замнаж, алдаан дээрээсээ суралцсаны үндсэн дээр өөрсдийн дэг журамыг гаргаж, түүнийгээ сэрэмж дүүрэн баримталж, үтэр түргэн амжилтандаа хүрэх болтугай.

Ч.Одгэрэл