Сэтгэлгээ ба Шинжлэл

Асуулт: Сэтгэлгээ гэж юу вэ?
Хариулт: Миний бодлоор сэтгэлгээ гэдэг нь шинжлэл юм.
А: Шинжлэхгүй бол сэтгэхгүй гэсэн үг үү?
Х: Яг тийм.
А: Ном унших нь сэтгэлгээг хөгжүүлэх зөв арга мөн үү?
Х: Биш ээ.
А: Юу гэсэн үг вэ энэ чинь??!
Х: Ном унших нь сэтгэлгээг хөгжүүлэх зөв арга биш гэсэн үг!
А: Тэгвэл чиний бодлоор сэтгэлгээг хөгжүүлэх зөв арга юу юм бэ?
Х: Уншсанаа үнэн-худал, зөв-буруу эсэхийг шинжилдэг шинжлэл л сэтгэлгээг хөгжүүлдэг. Социализмын үед ихэнх хүмүүс уншдаг байсан. Харин уншсанаа шинжилдэг нь цөөхөн байсан.
А: Ингэхэд ер нь сэтгэлгээний хөгжил юунд хэрэгтэй юм бэ?
Х: Яах юу байх вэ дээ, нэг юм ч гэсэн хөгжиж л байвал сайн биш гэж үү? … Тоглосон юм аа. Миний бодлоор сэтгэлгээний хөгжил нь маш чухал. Сэтгэлгээ хөгжихийн хирээр ертөнцийг үзэх зөв үзэл төлөвшдөг. Ертөнцийг үзэх зөв үзэлтэй хүн сэтгэлгээний хувьд хэн нэгний утсан хүүхэлдэй болохгүй шүү дээ. Чи өөрөө харж л байгаа биз дээ: хар шар нь мэдэгдэхгүй non-buddhist лам нар, учир нь ойлгогдохгүй шашны гаж урсгалын төлөөллүүд, үнэн худал нь мэдэгдэхгүй бөө нар, эрх мэдэл, эд хөрөнгөний төлөө улсаа худалдах зоригтнууд, ёс суртахуунгүй гүжир сэтгүүлчид гээд бүгд л сэтгэлгээний хөгжил дорой хүмүүсийг утсан хүүхэлдэй болгож байна шүү дээ. Тиймээс ямар нэгэн буруу үзлийн, эсвэл хэн нэгний утсан хүүхэлдэй болохгүйн тулд сэтгэлгээгээ хөгжүүлэх л хэрэгтэй.
А: Яаж хөгжүүлэх юм бэ?
Х: Юу яаж гэж? Энэ талаар асуултад чинь хариулсан шүү дээ. Шинжил, уншсанаа шинжил, мэдсэнээ шинжил. Үнэн үү? Худал уу? Зөв үү? Буруу юу? Мөн үү? Биш үү?.. Их зүйл унших нь чухал биш. Чанартайг нь уншаад шинжил. Ямар нэг зүйлийг шинжлэхгүйгээр хүлээн зөвшөөрөх нь сэтгэлгээнд хаалт тавьчихдаг. Сэтгэлгээнд хязгаар тогтоочихдог. Тиймээс шинжлэх л хэрэгтэй.